Türkiye'de Yağış ve Nemlilik konusu KPSS coğrafya dersinin iklim elemanları altındaki önemli bir konudur. Bu bölümde nemin farklı türlerini, yağış oluşumlarını ve Türkiye'deki yağış dağılımını inceleyeceğiz.
İlk olarak ele aldığımız konu nem çeşitleridir. Atmosferde bulunan su buharına nem denir ve bu atmosferin dengesini korumada önemli bir rol oynar. Atmosferdeki nem üç ana çeşitte bulunur:
a. Mutlak (Gerçek) Nem: Bir metreküp hava içindeki gerçek su miktarına denir. Bu miktar sıcaklık ve su kaynaklarına bağlı olarak değişir.
b. Maksimum (Doyuran) Nem: Bir metreküp hava tarafından alınabilecek maksimum su miktarını ifade eder. Yani havanın nem taşıma kapasitesini temsil eder ve sıcaklıkla ilişkilidir.
c. Bağıl (Nisbi) Nem: Havanın mevcut nem seviyesini, maksimum nem kapasitesine göre yüzde olarak ifade eden bir değerdir. Sıcaklıkla ters, yükseklikle doğru orantılıdır.
Yağışın Oluşumu Nasıl Gerçekleşir?
Yağış atmosferdeki nemin soğuma etkisiyle yoğunlaşması sonucu meydana gelir. Bu yoğunlaşma sis ve bulutların oluşumuna yol açar. Bulutlar içlerinde biriken bu yoğunlaşmış nem daha fazla soğuduğunda su damlacıklarına veya buz kristallerine dönüşür. Bu su damlacıkları veya buz kristalleri birleşerek büyürler ve ağırlaşarak yeryüzüne doğru düşerler bu da yağışın oluşumunu temsil eder.Bu süreçte nemin yoğunlaşma ve yoğunlaşmanın ardından yağış olarak serbest bırakılması önemlidir. Bu doğal su döngüsünün bir parçasıdır ve dünya üzerindeki suyun dolaşımını sağlar.
Ülkemizde yağışların oluşum biçimlerine göre üç temel başlık altında inceleyebiliriz:
Orografik (Yamaç) Yağışlar: Orografik yağışlar özellikle Doğu Karadeniz, Akdeniz'in Toros Dağlarına bakan yamaçları ve Yıldız Dağları gibi bölgelerde görülür. Bu tür yağışlar nemli hava kütlelerinin dağların yamaçları boyunca yükselerek soğuması sonucu meydana gelir. Hava yükseldikçe soğur ve bu soğuyan hava su buharını yoğunlaştırarak yağışa dönüşür.
Konveksiyonel (Yükselim) Yağışlar: Konveksiyonel yağışlar özellikle İç Anadolu'da ilkbaharda ve Erzurum-Kars bölgesinde yaz aylarında sıkça görülür. Bu tür yağışlar güneşin etkisiyle ısınan hava kütlesinin yükselmesi sonucu oluşur. Hava yükseldikçe soğur ve nem içeriği yoğunlaşır bu da yağış olarak yeryüzüne düşer. İç Anadolu'da özellikle tahıl tarımı için önemlidir.
Diğer Yağış Türleri: Ayrıca Türkiye'de mevsimsel olarak farklı yağış türleri de görülebilir. Örneğin kışın kar yağışları sıkça rastlanan bir yağış türüdür özellikle yüksek rakımlı bölgelerde. Ayrıca bahar aylarında ve sonbaharda görülen sağanak yağışlar da Türkiye'nin farklı bölgelerinde yaygındır ve tarım için önemli bir kaynaktır.
Bu farklı yağış türleri Türkiye'nin coğrafi çeşitliliği ve iklim özellikleri nedeniyle çeşitli bölgelerde farklı zamanlarda görülür.
Cephe Yağışları
Cephe yağışları Türkiye'de yaygın olarak Akdeniz bölgesinde görülen bir yağış türüdür. Bu yağışlar sıcaklık ve nem açısından farklı iki hava kütlesinin karşılaşması sonucu meydana gelir. Ülkemizde en yaygın ve geniş alanda meydana gelen yağış türüdür. Genellikle kış aylarında daha sık görülür.
Yağışların oluşumunda etkili olan faktörler arasında dağların uzanışı, yükseklikleri, denize yakınlık veya uzaklık, hava kütlelerinin özellikleri gibi çeşitli faktörler bulunur. Bu faktörler yağış dağılışını ve miktarını etkileyen önemli unsurlardır.
Atmosferde bulunan nemin soğuma etkisiyle yoğunlaşarak gözle görülür halde yeryüzüne düşmesine "yağış" adı verilir. Bu yağış türler coğrafi koşullara ve iklim özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Cephe yağışları Akdeniz bölgesinin iklimi üzerinde belirgin bir etkiye sahiptir ve bu bölgede yaygın olarak görülür.
0 Yorumlar