Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi-Kpss Ders Notları ve Konu Anlatımı

 

Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi

M.Kemal İstanbul'a vardığında yaveri olan Cevat Abbas'a " Geldikleri gibi giderler" demiştir.

Halkın işgallere karşı kurtuluş reçetesi;

• Bölgesel kurtuluş
• ABD himayesine girmek
• İngiliz himayesine girmek

Not: Mustafa Kemal Samsun'a 9.ordu müfettişliği görevi ile gönderildi. Vardığında ise Samsun raporu yayınlandı.

Havza Genelgesi

havza genelgesi

• Mustafa Kemal tek başına yayımlamıştır.
• Amaç; milli birliği uyandırmaktır.

Havza Genelgesi Maddeleri

1. İzmir'in işgali her yerde protesto edilecek
2. Protestolar yapılırken masum olan azınlığa zarar verilmeyecek ( haklıyken haksız duruma düşmemek için)
3. Ordular dağıtılmayacak, silahlar teslim edilmeyecek.

Not: Mustafa Kemal ilk defa İstanbul'a geri çağrıldı.

Amasya Genelgesi

Mustafa Kemal ve arkadaşlarının beraber yayınladığı kongredir.

Amaç: Milli mücadeleyi kişiselleştirmekten çıkarmak ve halkın desteğini artırmaktır.

Mustafa Kemal ile beraber katılanlar;

• Ali Fuat Cebesoy
• Kazım Karabekir
• Cafer Tayyar Paşa
• Cemal Paşa
• Rauf Orbay 
• Refet Bele

Not: Amasya genelgesinde Ali Fethi Okyar ve İsmet İnönü imzası yoktur.

Amasya genelgesinin önemi; Bu genelge ile birlikte genelgenin " amaç, yöntem ve gerekçesi" belli olurken ileri zamanlara ulus egemenliğine dayalı olan bir devletin kurulacağının işaretleri verilmiştir.

Amasya Genelgesinin Maddeleri

1.Vatanın bütünlüğü ve milletin istiklali tehlikededir

Yorum: Milli mücadelenin yapılmasının gerekçelerinden biri açıklandı.

2. İstanbul hükümeti üzerine düşen sorumlulukları itilaf devletlerinin baskısı nedeniyle yerine getirememekte ve bu da milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir. 

Yorum: Milli mücadelenin yapılmasının başka bir gerekçesi açıklanmıştır. 

3. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

4. Doğu illeri adına Erzurum'da bir kongre toplanacak ve bu kongreye delegeler gönderilecektir.

5. Sivas'ta ulusal bir kongre toplanacak ve bu kongreye yararlı cemiyetler ve belediyelerce seçilmiş olan üç kişi gönderilecektir.

6. Her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kongre oluşturulacaktır.

Not: Amasya genelgesinin 4, 5 ve 6. maddeleri milli mücadelenin programını yansıtır. 

Not: Mustafa Kemal Amasya Genelgesi sonrası " Artık İstanbul Anadolu'ya hakim değil, tabii olmak zorundadır." demiştir.

Not: Mustafa Kemal Erzurum'da bulunurken askerlik ve 9. ordu müfettişliği görevinden istifa etmiştir.

Not: Mustafa Kemal'in sivil olarak katıldığı ilk çalışma Erzurum Kongresi'dir. Ayrıca Heyet-i Faal grubunda yer almıştır. 

Erzurum kongresi

Erzurum Kongresi

• Mustafa Kemal'in sivil olarak katıldığı ilk çalışmadır.
• Mustafa Kemal başkan seçilmiştir.
• Mustafa Kemal ve Rauf Orbay'ın delege seçilebilmesi için Cevat Dursunoğlu ve Kazım Yurdalan görevinden istifa etmiştir.
• Toplanış amacı bakımından bölgesel, alınan kararlar bakımından ulusaldır.
• 63 delege katılmıştır.
• Kongreyi; 
• Şark vilayetleri
• Trabzon müdafaai hukuk cemiyeti
• Kars İslam şurası  tertiplemiştir.
• Not: Kongre sonunda Mustafa Kemal'in yapacağı 9 kişiden oluşan yasama ve yürütme yetkilerine sahip 1. TBMM açılana dek görev yapacak olan Temsil Heyeti kuruldu.

Erzurum Kongresi Kararları

1. Ulusal sınırlar içerisinde vatan bir bütündür, bölünemez.

Yorum: İlk defa milli sınırlarımızdan bahsedildi.

Yorum: Bu karar aynen Misak-ı Milli de de kabul edildi.

2. Manda ve himaye kabul edilemez.

Yorum: İlk defa mandacılık reddedildi.

Yorum: Tam bağımsızlık hedeflendi.

Yorum: Dış politikaya yönelik atılan bir adımdır.

3. Kuvayı Milliye etkin milli iradeyi hakim kılmak esastır.

4. Ulusal sınırlarımızda gözü olmayan herhangi bir dış devletten yardım alınabilir.

Yorum: Kurtuluş savaşı sırasında resmi anlamda en çok destek veren devlet Rusya'dır.

5. Ulusal güçler padişah ve saltanat makamını düştüğü bu durumdan kurtaracaktır.

Yorum: Saltanat yanlıları milli mücadeleye çekilmek istenmiştir.

6. Hristiyanlara sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar tanınmayacaktır.

Yorum: Mustafa Kemal Osmanlı Devleti'nin azınlıklara verdiği haklara tepki göstermiştir.

7. Kapalı halde bulunan Osmanlı mebusan meclisi derhal açılacak, ülke genelinde seçimler yapılacak ve hükümet bu yolla denetlenecektir. 

Yorum: Damat Ferit Paşa hükümetinin denetlenmesi istendi.

8. Milli bir hükümet kurulacaktır.

Yorum: İlk defa Osmanlı hükümetinden ayrı bir hükümet kurma kararı alınmıştır.

Ara Kongreler

• Ardahan
• Oltu
• İzmir
• Lüleburgaz
• Kars
• Afyon
• Pozantı
• Balıkesir
• Alaşehir
• Nazilli 

Not: Pozantı Kongresi son kongredir.

Not: Afyon ve Pozantı kongrelerine Mustafa Kemal'de katılmıştır.

Not: Balıkesir ve Alaşehir kongreleriyle birlikte Batı Cephesi kurulmuştur.

Not: Osmanlı Devleti'nde bağımsızlığı sağlamak adına birden fazla kongreye katılan " Galip Hoca" takma adıyla kongreler düzenleyen " Reşad-i Sani " unvanıyla bilinen Celal Bayar'dır.

Sivas Kongresi

• 38 delege katılmıştır.
• Kongreye katılımın az olmasının nedenleri;
• Elazığ valisi Ali Galip'in kongreyi dağıtma teşebbüsü
• Sivas valisi Muhittin Paşa'nın kongreye gidecek olan delegeleri engellemesi
• Fransızların Sivas'ı işgal edeceği söylentisi
• Kongreye bazı delegelerin katılmak istememesi
• Kongrede tartışılan konular;
• Başkanlık yarışı
• Siyasi tartışmalar
• Manda ve himaye
• Saltana bağlılık yemini

Sivas Kongresinin Maddeleri

1. Erzurum Kongresinin maddeleri genişletilerek kabul edilmiştir.

2. Bir daha gündeme gelmemek üzere manda ve himaye kesin olarak reddedildi.

3. Batı Cephesi komutanlığına Ali Fuat Cebesoy atandı.

Yorum: Temsil Heyeti ilk defa bir hükümet gibi hareket ederek yürütme yetkisini kullandı.

4. Halkın gelişmelerden haberdar olması için bir gazete çıkarılacaktır.

Yorum: Milli mücadelenin ilk gazetesi " İrade-i Milliye" çıkarıldı.

5. Milli mücadeleyi baltalayan Damat Ferit Paşa hükümeti düşürülecek ve yerine milli mücadele yanlısı hükümet kurulacak.

Not: Mustafa Kemal İstanbul ve padişah ile olan tüm bağlantıyı kesti. Bunun üzerine Padişah Vahdettin olaylara sebep olduğu gerekçesiyle Damat Ferit Paşa'yı görevden aldı ve yerine Ali Rıza Paşa göreve getirildi.

Yorum: Bu durum Temsil Heyeti'nin İstanbul hükümetine karşı kazandığı ilk siyasi zaferdir.

Amasya Görüşmeleri ( Protokolü )

Temsil Heyeti'ni temsil eden: Mustafa Kemal

Osmanlı Hükümetini temsil eden: Salih Paşa

Not: Milli mücadele hareketi ve temsil heyetinin resmi varlığını kabul eden ilk Osmanlı hükümeti " Ali Rıza Paşa Hükümeti"

Not: Görüşmelerde alınan ilk dört madde Ali Rıza Paşa tarafından kabul edilmedi. Son madde ise değiştirilerek kabul edildi. ( Madde 5: Ülke genelinde seçimler yapılıp Osmanlı mebusan meclisi sadece İstanbul'da yapılacak)

Mustafa Kemal'in Ankara'yı Merkez Yapmasının Nedenleri

1. Güvenli olması
2. İşgale uğramamış olması
3. Düzenli bir kolordunun bulunması
4. Ankara halkının milli mücadele yanlısı olması
5. Batı cephesine yakın olması
6. Ulaşım ve haberleşme imkanının olması
7. Osmanlı mebusan meclisinin yakından takip edilme isteği

Mustafa Kemal'in İstanbul'a Gidecek Olan Milletvekillerinden İstekleri

• Kendisinin başkan seçilmesi
• amaç: meclisi taşımak
• Müdafa-i Hukuk Grubunun kurulmak istenmesi
• Bunun yerine " Felah-i Vatan Grubu" kuruldu.

Not: İtilaf devletlerinin seçimlere müdahale etmemesinin temel nedeni; aleyhine bir kararın mecliste alınamayacağını düşünmeleridir. 

Not: Mustafa Kemal Osmanlı mebusan meclisine Erzurum'dan milletvekili seçilmiştir.

Misak-ı Milli

Son Osmanlı mebusan meclisinin aldığı son karardır.

1. Ulusal Sınırlar
2. Araplar
3. Batı Trakya
4. Elviye'yi Selase
5. Boğazlar
6. Dış borçlar
7. Azınlık hakları
8. Kapitülasyonlar

Not: Misak-ı milli'de " ulusal egemenlik" hakkında bir madde yoktur.

Not: Misak-ı milli'deki konu başlıkları Lozan Barış Görüşmeleri'ndeki temel konuları oluşturacaktır.

Not: Mebusan Meclisi açıldıktan sonra;

    ilk başkan; Reşat Hikmet Bey

    son başkan; Celalettin Arif bey

• 16 Mart 1920'de İtilaf devletleri İstanbul'u resmi olarak işgal etti. İtilaf devletleri " Şehzadebaşı Karakolu" 'na baskın düzenleyerek 15 askeri şehit etti ve mebusan meclisini bastı. Kaçan milletvekilleri Ankara'ya gelirken kaçamayanlar Malta'ya sürgüne gönderildi.

telgrafçı Manastırlı Hamdi bey

Not: Mustafa Kemal'e İstanbul işgalini haber veren " Telgrafçı Manastırlı Hamdi Bey"

Not: Mustafa Kemal ingilizlerin yayınladığı duyuruya karşılık olarak kendisi de " Artık mücadelem padişahı hakaretten kurtarmaya yöneliktir." demiştir. 

Mustafa Kemal'in İstanbul'un İşgaline Karşı Aldığı Önlemler

• Malta'da Malta'ya gönderilen 40 Türk'e karşılık olarak Anadolu'da görev yapan İtilaf devletleri subayları tutuklandı.
• Geyve ve ulukışla demiryolları tahrip edildi.
• Mustafa Kemal Anadolu'ya gönderilen vergi memurlarını geri çağırdı.
• İstanbul hükümetiyle tüm haberleşme kesildi.

Not: İstanbul'un işgalinin tek olumlu tarafı 1. TBMM açılışını hızlandırmasıdır.