XVIII.Yüzyılda Osmanlı Devleti ( Gerileme Dönemi)-Kpss

XVIII.Yüzyılda Osmanlı Devleti ( Gerileme Dönemi)-Kpss

XVIII.Yüzyılda Osmanlı Devleti ( Gerileme Dönemi)-Kpss

Avrupa'nın Genel Durumu

Amaca ulaşmak için Avrupa devletlerinin her türlü tedbire başvurmasına " Makyavelizm" denir.

Fransa 

1756-63 ( 7 Yıl savaşları) sırasında İngiltere ve Prusya'ya mağlup oldu. Sömürgelerini İngiltere'ye kaybetti. Ülkesinde ihtilal yaşadı. Fransa, Osmanlı'ya ait Mısır'a saldırdı.

Avusturya

En çok Rusya ile işbirliği yaptı. Avusturya, balkanlara egemen olup Ege Denizi'ne ulaşmayı hedefledi. 

Rusya

Çar I. Petro'nun amacı:

• Kırımı'ı alıp Karadeniz'e inme
• Karadeniz'den daha sıcak deniz olan Akdeniz'e inme
• Orta Asya ve Kafkasya'ya yayılma
• Balkanlarda Slav Birliği ( Panslavizm) oluşturma

Dakya Projesi:

• Rusya ve Avusturya arasında planlandı.
• Eflak ve Boğdan'da " Dakya" adında bir devlet kurmayı amaçladılar.

Grek Projesi:

• Rus prensi Potenkim tarafından " Doğu Sisteminin En Büyük Planı" olarak adlandırıldı. İstanbul merkezli bir Rus devleti kurulacak.
• Amaç: Bizans İmparatorluğu'nu tekrar canlandırmak

XVIII.Yüzyılda Siyasi Olaylar

Osmanlı-Venedik İlişkileri

Venedik'in elinden Mora Yarımadası alındı.

Osmanlı-İran İlişkileri

Rusya ile Osmanlı 1724-İstanbul Antlaşması ile İran'ı paylaştı. Nadir Şah bu olaya tepki gösterdi. 1732- Ahmet Paşa ve 1746-Kerden Antlaşması (II. Kasrı Şirin Antlaşması) imzalandı. Bu antlaşmada ( Kerden Antlaşması) Kasrı Şirin antlaşmasındaki maddeler aynen kabul edildi. Zahros Dağları sınır kabul edildi.

Osmanlı-Avusturya-Rusya İlişkileri

1711- Demirbaş Şarl'ın Paltova Savaşı sonrasında Osmanlı topraklarına girmesi ve onu takip eden Rusların topraklarımıza girmesi sonucu Rusya ile " Prut Antlaşması" imzalandı. 

Bu antlaşma ile Osmanlı'nın Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybettiği toprakları geri alma umudu doğdu. Azak kalesi Osmanlı'ya geri verildi.

1715-18: Osmanlı ile Avusturya " Peter Varadin Savaşı" yaptı.

Avusturya ile 1718- Pasarofça Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Osmanlı devleti ilk defa batının üstünlüğünü kabul etti ve Lale Devri başladı.

1736-39: Osmanlı Rusya ve Avusturya'ya galip geldi. Belgrad Osmanlı'ya geri verildi.

1740- Belgrad Antlaşması'na arabuluculuk yapan Fransa'ya I. Mahmut tarafından kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.

1768-74: Osmanlı Devleti ile Rusya savaştı. Savaş sırasında Rusya 1770'te Çeşme'de Osmanlı donanmasını yaktı.

1774-Küçük Kaynarca Antlaşması: Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalandı. Maddeleri;

• Kırım halkı bağımsız olacak. (İlk defa tamamı Türk ve müslüman olan bir bölge elimizden çıktı.)
• Kırım halkı dini açıdan Osmanlı padişahına bağlı kalacak ( Hilafet ilk defa siyasi bir güç olarak kullanıldı.)
• Rusya, İstanbul'da daima elçi bulundurabilecek
• Rusya, Balkan topraklarında istediği her yerde konsolosluk açabilecek
• Rusya'ya savaş tazminatı ödenecek. ( Tarihimizde ilk defa savaş tazminatı ödedik.)

Not: 1774- Küçük Kaynarca Antlaşma'nın orijinal metninde olmayıp 1775 yılında Rusya tarafından eklenen madde; " Ortodoksların dini lideri Rusya'dır."

1779- Şahin Giray'ın Kırım hanı olmasını " Aynalıkavak Tenkihnamesi" ile Osmanlı devleti onayladı. 

1782-92: Osmanlı, Kırım'ı alabilmek için Rusya ve Avusturya ile savaştı. Fransa İhtilali sonrası Avusturya, Osmanlı ile " Ziştovi Antlaşması" yaparak savaştan çekildi.

1792- Yaş Antlaşması ile; Osmanlı Devleti Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunu kabul etti.

1798: Napolyon Mısır'a saldırdı. Osmanlı Devleti Fransa'ya karşı ilk defa denge politikası izleyerek İngiltere ve Rusya'dan yardım istedi. İlk defa bu olaydan sırasında Ruslar boğazlardan geçti.

Cezzar Ahmet Paşa, Nizam-ı Cedid ordusuyla Akka önlerinde Napolyon'u durdurdu. Fransa ile " El Ariş Ateşkes Antlaşması" ve sonrasında 1802- Paris Antlaşması imzalandı. Fransa Mısır'dan çekildi.

XVIII.Yüzyılda Osmanlı Devleti ( Gerileme Dönemi)-Kpss ıslahatları

XVIII. Yüzyıl Islahatları

Genel Özellikleri

• Islahatlarda Avrupa örnek alındı.
• XVII. yüzyıla göre daha başarılı ve kalıcı oldu.
• Hukuk hariç her alanda yapıldı.
• Saray, ulema ve asker ıslahatlara karşı çıktı.
• Islahatçıların şifresi "31313"
• III. Ahmet, I. Mahmut, III. Mustafa, I. Abdülhamit, III. Selim

III. Ahmet Islahatları

• 1703-Edirne Vakası ile tahta çıktı.
• 1718-Pasarofça Antlaşması ile 1730 Patrona Halil İsyanı arası geçen sürede padişahlık yaptı.
• Lale devri şairi; Nedim, minyatürcüsü; Levni
• Bu dönemde askeri ıslahat yapılmadı.
• Lale devri kelimesini ilk kez kullanan Yahya Kemal Beyatlı'dır.
• Bunu bir eser ismi olarak ilk kez kullanan Ahmet Refik Altınay'dır.

Lale Devri Islahatları

• İlk defa geçici elçilikler açıldı. ( Paris, Viyana, Varşova, Moskova )
• İlk elçi: 28 Mehmet Çelebi
• Sait Efendi Avrupa'da "Turkuveri" akımını başlattı.
• Sosyal ve kültürel ıslahatlar bu dönemde yoğunlaştı..
• İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi Avrupa'dan 1727'de matbaayı getirdi. Matbaada basılan ilk eser Vani Mehmet Efendi'ye ait Van Kulu Lugatı'dır. Yenişehirli Abdullah Fendi matbaada dini eserlerin basımını yasakladı.
• Gerçek Davut Ağa'nın katkısıyla Tulumbacılar Ocağı ( İtfaiye ) kuruldu.
• İran'dan çiçek aşısı getirildi.
• Bahçe mimarisi gelişti. III. Ahmet Çeşmesi yapıldı.
• İstanbul'da çini imalethanesi açıldı.
• Kumaş fabrikaları açıldı.
• Batı modası ülkemizde yayıldı.
• Devlet adamlarının portreleri yapıldı.
• Tercüme Heyetleri kuruldu. Doğu Klasikleri çevrildi.
• Yalova'da kağıt imalathanesi açıldı.
• Versay Sarayı örnek alınarak Sadabat Sarayı yapıldı.

I. Mahmut

• Batı tarzında ilk askeri ıslahat yapan devlet adamıdır.
• Comte de Boneval ( Humbaracı Ahmet Paşa ) getirildi.
• Humbara ocağı batı tarzında ıslah edildi.
• Hendesehane ( Subay okulu- mühendis ) açıldı.

III. Mustafa

• Mühendishane-i Bahri Hümayun kurdu.
• Baron de Tott, Avrupa'dan getirildi.
• Sürat Topçuları Ocağı kuruldu.
• İç Borçlanma ( esham ) kuralı getirildi.

I. Abdülhamit

• Cülus bahşişini kaldırdı.
• Ulufe alımı ve satımını yasakladı.
• İstihkam okulu açıldı.
• Bilim adamlarının kendi kıyafet ve dilleriyle çalışmalarına izin verildi.

III. Selim

• Yaptığı tüm ıslahatlara " Nizam-ı Cedid" denir.
• Islahatlarında Fransa'yı örnek aldı.
• Kabakçı Mustafa İsyanı ile bu dönem sona erdi.
• Osmanlı tarihinde radikal yönde ilk ıslahat yapan Osmanlı padişahıdır.

Islahatları;

• Meşveret Meclisi tekrar aktif hale getirildi.
• Bilim insanlarından Lahiyalar ( rapor) istedi.
• Mühendishane-i Bahri Hümayun'u geliştirdi.
• Mühendishane-i Berri Hümayun'u açtı.
• Yeniçerilere talim yapma zorunluluğu getirdi.
• Nizam-ı Cedid adıyla ordu kurdu.
• İrad-ı Cedid adında hazine kuruldu.
• İlk defa Londra'ya daimi elçilik açıldı. ( Yusuf Agah Efendi)
• Levent ve Selimiye Kışlaları yapıldı.
• Zahire Nazırlığı kurularak kara borsanın önüne geçildi.
• Yerli malı teşvik edildi.
• Devlet matbaası ( Matbaa-ı Amire ) açıldı.
• Şeyhülislamın yetkisi kısıtlandı.
• Sarayın içindeki altın ve gümüşler eritildi.